Portugalski król, zuchwały czarnoskóry urwis z Afryki, grupa szalonych tancerzy, a nawet… diabeł – takich bohaterów można spotkać w betlejemskiej stajence dawnej Hiszpanii i Portugalii. Nieokiełznana energia i nastrój fiesty towarzyszył w XVII i XVIII wieku świętom Bożego Narodzenia w krajach południa oraz w Nowym Świecie.
Słyszy się tam raz Portugalczyka, raz Baska, to Włocha, to znów Niemca, Cygana albo czarnego (…) Nie mówię, że to coś złego, gdyż są oni przyjmowani we wszystkich kościołach hiszpańskich i bez nich uroczystość nie byłaby tak podniosła (…). Istnieją ludzie tak pozbawieni pobożności, że zjawiają się w kościele tylko raz do roku, pomijając wszystkie msze w święta nakazane, ponieważ są zbyt leniwi, aby wstać z łóżka. Niech no tylko jednak dowiedzą się, że mają być grane „villancicos”, a nagle nie ma nikogo bardziej gorliwego w wierze w całej okolicy, nikogo czujniejszego od tych ludzi, gdyż nie ma kościoła, kaplicy czy sanktuarium, którego by nie odwiedzili; nie przeszkadza im także wstawanie w środku nocy w największy ziąb, żeby tylko je usłyszeć – tak pisał ks. Pietro Cerone, kapłan, teoretyk muzyki i śpiewak, żyjący u schyłku renesansu, autor potężnego traktatu El melopeo y maestro.
Czym były villancicos? W największym uproszczeniu moglibyśmy nazwać je kolędami. To proste, różnorodne pieśni, których popularność była tak ogromna, że nie ograniczały się tylko do świąt Bożego Narodzenia, lecz towarzyszyły prawie wszystkim najważniejszym świętom kościelnym. Utrzymujące przez blisko 200 lat niesłabnącą popularność, były bardzo szlachetnym muzycznie wyrazem radości z narodzenia Chrystusa oraz skutecznym narzędziem ewangelizacji na ziemiach, które zdobywali kolonizatorzy portugalscy i hiszpańscy.
W przeciwieństwie do oficjalnej oprawy muzycznej liturgii w katolickiej Hiszpanii, villancicos nie miały łacińskich tekstów. Pisane były w językach narodowych, a nawet w lokalnych gwarach, co czyniło je łatwo zrozumiałymi. Na ten sukces złożyły się chwytliwe, często taneczne rytmy, łatwo wpadające w ucho melodie oraz niezwykli bohaterowie:
Czarny chłopaczku, czy wiesz/Że jeden z królów trzech/Przysięgam na Boga, był z Portugalii. (…)
Ach, dumny czarny człowieku/nie mów takich rzeczy/
niech nie wraca do Portugalii.
Diabeł ruszy w ślad za nim/zobaczymy jak czyści/konie Portugalczyka.
Kiedy rodzi się Boża Dziecina/Gwiazdę czarnego człowieka wysyła.
Portugalio, klnę się na życie moje/Chłopiec o tym nie wie/I jeśli przybędzie, pozostanie/Zupełnie bez pomocy Portugalczyków.
Oprócz Murzynka i portugalskiego króla, popularnymi figurami był komiczny, prosty pasterz Andrés albo chór trzech aniołów. Co ciekawe, villancicos nie były tworzone przez amatorów, nie były również częścią twórczości ludowej. Pisali je świetnie wykształceni kompozytorzy, a jednym z ich najwybitniejszych przedstawicieli był Gaspar Fernandez (1566–1629), szef kapeli muzycznej w katedrze w Puebli w Meksyku. Potrafił pisać zarówno wyszukane, wielogłosowe motety, nieszpory, msze, jak i proste villancicos, które znamy dzięki temu, że zachował się w klasztorze Oaxaca opasły tom jego rękopisów. Pośród nich znajdują się takie perełki, jak No Haya mas dulce alegria (Nie ma słodszej radości), utrzymana w refleksyjnym tonie i atmosferze głębokiego przeżywania szczęścia z narodzin Jezusa:
Nie ma słodszej radości w całym życiu moim./Wyznaję, że to moja wina Twego przyjścia była przyczyną/A jeśli byś się nie narodził, nigdy bym się na to nie zgodził/I skoro życie mnie wini/Spróbuję oczami mymi/Uśmierzyć
Twoje złości/By zobaczyć dzień Twej światłości, W całym życiu moim.
A co z tym diabłem w stajence? Pierwszym zachowanym hiszpańskim oratorium jest Oratorio sacro al Nacimiento de Cristo Señor Nuestro Pedro Martineza de Orgambide, napisane na przełomie XVII i XVIII wieku. Jego akcja dzieje się w szopce bożonarodzeniowej, a opowiadana jest z perspektywy dwóch pastuszków, którzy z dziwnej przyczyny nie potrafią zasnąć. Nagle ukazuje im się Anioł i wszystko staje się jasne – narodził się Zbawiciel. Podczas gdy Anioł i niebiański chór zwiastują wspaniałą Nowinę, nieoczekiwanie w stajence pojawia się „z głębin chaosu” szatan Luzubel i cała historia nabiera wymiaru odwiecznego starcia Dobra ze złem. Luzubel staje w szranki z Aniołem, a św. Józef strzegący Dzieciątka deklaruje, że własnym życiem Je ochroni. Anioł wygrywa. Pokonany diabeł przyznaje: Ja w imieniu piekła, jego potworności z lęku przed upadkiem kłaniam mu się w złości.
Drodzy Przyjaciele, z okazji nadchodzących świąt muzycznie tego Wam życzymy – aby w Waszych rodzinach i w Was samych w tym czasie wielkiej łaski i w całym nadchodzącym Nowym Roku zło zawsze korzyło się przed Dobrem.
Mateusz Ciupka
Ten numer naszego pisma poświęciliśmy w dużej mierze Kościołowi Apostolskiemu oraz Maryi, która jest Królową Apostołów i wszystkich dusz apostolskich. Zatem także w tym aspekcie Matka Boża jest naszą Królową, bo przecież każdy z nas, ochrzczonych, jest powołany do apostolstwa, do świadczenia o wierze katolickiej słowem i czynem.
Kilka dni przed Świętami Wielkanocnymi redakcję „Przymierza z Maryją” odwiedzili Państwo Anna i Jerzy Kasperczykowie z Krakowa, którzy wspierają Stowarzyszenie Ks. Piotra Skargi od początku jego istnienia. – Prowadzicie Państwo dobrą działalność. Wiem, że teraz jest ciężej, ale z pomocą Bożą…, bo inaczej się nie da – mówi pani Anna.
– Do Apostolatu Fatimy należymy wspólnie z mężem od 2001 roku – kontynuuje. To się stało tak, że listonosz przyniósł do naszej pracy ulotkę Stowarzyszenia. Zainteresowaliśmy się i napisaliśmy…
Aktywni Dobrodzieje Stowarzyszenia
– Bierzemy udział w kampaniach organizowanych przez Stowarzyszenie i modlimy się, wykorzystując otrzymane materiały. Wzięliśmy też udział w akcji, podczas której zbierano pieniądze na wykupienie i remont siedziby Stowarzyszenia przy ul. Augustiańskiej w Krakowie – dodaje pan Jerzy. – Parę lat temu byliśmy na ul. Augustiańskiej podczas peregrynacji figury Matki Bożej Fatimskiej – dopowiada pani Anna. – Ja osobiście byłam też gościem na jednym z Kongresów Konserwatywnych, który odbywał się w Krakowie przy ul. Sławkowskiej. To było bardzo przyjemne doświadczenie. Do wspierania Stowarzyszenia wciągnęliśmy naszą mamę, która obecnie ma już 96 lat, ale wciąż otrzymuje i czyta „Przymierze z Maryją”. [...]
[Pełny tekst w wydaniu papierowym]
Szanowny Panie Prezesie!
Jestem osobą wiekową (88 lat), schorowaną – o bardzo niewielkich możliwościach działania. Od lat jestem zwolenniczką działalności Pana oraz Stowarzyszenia Ks. Piotra Skargi. Dziękuję Panu Bogu za Pana osobę, modlę się od kilkunastu lat o powodzenie Waszych akcji. W życiu wiele przeżyłam i widziałam, mogę więc obiektywnie ocenić Waszą działalność. Wyrażam więc mój ogromny szacunek za wszystko, czego dokonujecie. Dziękuję za Wasze pisma, w szczególności za „Przymierze z Maryją” oraz za inne materiały. Jestem także szczególnie wdzięczna za Waszą akcję „Stop deprawacji polskich dzieci”, która nasuwa pytanie: Dokąd zmierzasz Polsko? Panie Prezesie – oby Pan Bóg dał Panu dużo zdrowia i siły!
Joanna z Bytomia
Szczęść Boże!
Dziękujemy Państwu za akcję „Stop deprawacji polskich dzieci”. Cieszymy się, że została podjęta taka inicjatywa. Chętnie się do niej włączamy. Kształtowanie w duchu Bożym naszych dzieci od najmłodszych lat to nasz obowiązek i najważniejszy cel naszego życia. Dlatego musimy czynić wszystko, co w naszej mocy, aby ocalić dzieci od zgorszenia, a szkoła to przecież drugi dom naszych dzieci. Szczęść Boże dla Waszej pięknej pracy! Prosimy o modlitwę w obliczu choroby nowotworowej, z którą musimy się zmagać w naszej Rodzinie.
Agnieszka i Witold z Podkarpacia
Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!
Dziękuję za wszystkie otrzymane od Państwa materiały, które sobie bardzo cenię i które zajmują w moim domu szczególne miejsce. Postanowiłam też napisać, by dać świadectwo. Moje pierwsze badania medyczne wypadły niekorzystnie, później nastąpiła biopsja i „wielkie czekanie”. Cały czas nie traciłam nadziei. Wszystko zawierzyłam Bogu i Maryi, modląc się jednocześnie nowenną do św. Ojca Pio, którego to obrazek i relikwie dostałam od Was. Zaraz potem odebrałam wiadomość, że nie mam komórek rakowych. Dziękuję Bogu, Maryi i św. Ojcu Pio za łaskę zdrowia, a Wam za dzieło, które prowadzicie. Niech dobry Pan Bóg błogosławi w Waszej wspaniałej pracy… Dziękuję i pozdrawiam serdecznie!
Renata
Szanowny Panie Redaktorze, Szanowny Panie Prezesie
Zdaję sobie sprawę, że chwilę się nie odzywałam, ale było to spowodowane moją niedyspozycją, którą odczuwam od zeszłego roku. Miałam nadzieję na poprawę. Niestety, poważny wiek spowodował moją niepełnosprawność ruchową. Bardzo mi trudno zachować pionową postawę i równowagę, dlatego w domu mam dokładnie wytyczony bezpieczny obszar poruszania się, a na zewnątrz metalowy wózek, który umożliwia mi poruszanie się na niewielkich dystansach. Z powodu wielu ograniczeń i zmian, wiele spraw przejęły moje dzieci. Teraz niestety ze względów zdrowotnych obawiam się, że będę zmuszona opuścić Stowarzyszenie i „Przymierze…”, o czym jest mi trudno i przykro pisać i mówić. Przyzwyczaiłam się bowiem do kontaktów z Wami poprzez wsparcie, lektury, dyskusje na aktualnie zamieszczane tematy, możliwość uczestnictwa w spotkaniach „Przymierza z Maryją” i liczne okazje do podzielenia się z bliźnimi efektami moich praktyk religijnych i możliwością wykazania się religijną postawą.
Dla mnie osobiście wspieranie „Przymierza…” jako największego pisma dla katolików w Polsce było i jest satysfakcjonujące i ważne. Nie bez znaczenia są osobistości od lat związane i utożsamiane z pismem. Redaktor naczelny we wstępie do każdego egzemplarza zapoznaje z jego tematyką, ale też akcentuje najważniejsze przesłania obecnej chwili, tj. że wszystkie aktualne wydarzenia nie mogą przesłaniać faktu w jakich czasach żyjemy obecnie i co jest naszym teraźniejszym obowiązkiem. Cenię także postawę Prezesa Stowarzyszenia, p. Sławomira Olejniczaka za pracowitość, energię i siłę działania. Niebanalne formy imiennego i adresowego sposobu komunikowania się też mają wielu zwolenników i entuzjastów. A w piśmie szczególną uwagę przykuwają: temat główny, święte wzory, kampanie, lektury duchowe, felietony, problemy. Ciekawa tematyka poszerza grono Czytelników.
Kończąc, pragnę złożyć na ręce Pana Prezesa oraz Pana Redaktora i całej Redakcji moje podziękowania i pozdrowienia. Życzę dużo wytrwałości i siły w działaniu. Pragnę też zapewnić o swojej modlitwie w Waszej intencji i intencji Przyjaciół. Szczęść Boże!
Zofia
Od Redakcji:
Szanowna Pani Zofio!
Z całego serca dziękujemy za Pani piękne, pełne serdeczności i szczerości słowa. To dla nas zaszczyt, że mogliśmy być częścią Pani codzienności i duchowej drogi przez tak długi czas. Mimo wszelkich trudności, ufamy, że nadal będziemy mieć ze sobą kontakt! Dziękujemy za Pani zapewnienie o modlitwie. Prosimy również przyjąć nasze modlitwy i życzenia wszelkich łask Bożych, szczególnie w tym wymagającym czasie. Niech Matka Najświętsza otacza Panią swoją opieką, a Duch Święty napełnia siłą, pokojem i nadzieją.
Z wdzięcznością i szacunkiem
Redakcja „Przymierza z Maryją” oraz Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im. Ks. Piotra Skargi
Szczęść Boże!
Bardzo dziękuję Stowarzyszeniu Ks. Piotra Skargi za obfite, mądre, rozsądne i aktualne tematy poruszane w korespondencji i wydawnictwach, przypominające wielokrotnie ważne wydarzenia historyczne, ważne zdarzenia utwierdzające w człowieku głęboko wierzącym i myślącym rzeczywistą prawdę, że nasza wiara opiera się na ufności, że Pan Bóg działa w naszym imieniu i z wielką mocą, że prowadzi nas dobrymi drogami. Jest to bardzo ważne, że Prezes Stowarzyszenia i Redakcja „Przymierza z Maryją” swoją pracą stale wzmacniają i przypominają o obecności Pana Boga w naszym życiu. Ufam, dziękuję i proszę o dalsze wskazówki prowadzące do dobrego i mądrego działania. Serdecznie pozdrawiam i życzę dużo cierpliwości i zdrowia w działalności!
Cecylia z Poznania
